Gelişimsel dil bozukluğu (dil gecikmesi) bir çocuğun konuşulan dili anlama ve/veya kullanmada zorluk çekmesidir. Bu zorluklar, çocuğun kronolojik yaşı ile uyumlu olmayan şekilde görülür.
- Dile yanıt vermede zorluk,
- Sözcükleri veya cümleleri anlamada zorluk,
- İlk sözcükleri söylemede veya sözcükleri öğrenmede zorluk,
- Cümle oluşturmak için sözcükleri bir araya getirmede zorluklar yaşayabilirler.
Bazı dil gecikmeleri otizm, down sendromu veya işitme kaybı gibi durumlarla ilişkili olabilmektedir. Bunlar dışında da birçok dil gecikmesi kendi kendine gerçekleşmektedir. Bunun ayrımını yapabilmek için kulak burun boğaz doktorundan randevu alıp, doktorun yönlendirmesiyle bir işitme testi yaptırabilirsiniz. Daha sonra bir çocuk psikiyatristi ile görüşebilirsiniz.
Gelişimsel dil bozukluğu konuşma sesi bozukluğundan farklıdır. Konuşma sesi bozukluğu, çocukların sözcüklerdeki sesleri telaffuz etmekte güçlük çekmesidir. Konuşma sesi bozukluğu, sözcükleri ve cümleleri anlamalarına ve doğru şekilde cümle kurabilmelerine rağmen, konuşmalarının anlaşılmasını zorlaştırabilir.
Bir çocuğun geçmeyen bir dil gecikmesi varsa, bu gelişimsel bir dil bozukluğunun işareti olabilir. Gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklar, günlük yaşamlarını etkileyen anlama ve / veya konuşma güçlükleri yaşarlar.
Konuşma; sesleri, heceleri ve sözcükleri söyleyebilme becerisidir. Dil; fikirleri paylaşmak ve isteklerimizi ifade etmek için sözcükleri kullanabilme becerisidir.
Konuşma bozukluğu olan çocukların mutlaka dil gecikmesi veya gelişimsel dil bozukluğu olması gerekmez. Öte yandan dil gecikmesi olan tüm çocukların konuşma sorunları yoktur.
Farklı yaşlarda dil gecikmesinin belirtileri
Çocukların dil gelişimleri farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle, çocuğunuzu aynı yaştaki diğer çocuklarla karşılaştırmak, çocuğunuzun dil gecikmesi olup olmadığını anlamanıza yardımcı olmayabilir.
Bu nedenle, çocuğunuzda farklı yaşlarda aşağıdaki belirtilerden herhangi birini görüyorsanız, uzman tavsiyesi almanızı öneririm.
6 aya kadar;
Çocuğunuz göz teması kurmaya çalışmıyor, adını söylediğinizde çocuğunuz size bakmıyor, çocuğunuz, nesnelere bakmak için dönmüyorsa,
12 aya kadar;
Çocuğunuz ce ee gibi sıra alma oyunları oynamıyor, sizinle sesler, jestler ve/veya heceler kullanarak iletişim kurmaya çalışmıyorsa, yardıma ihtiyacı olduğunda veya bir şey istediğinde sizinle iletişim kurmaya çalışmıyorsa,
18 aya kadar;
Çocuğunuz günlük cümlelere örneğin “El salla!”, “Baba nerede?” veya “Topu bana ver." gibi sorulara (jest / mimik veya tek heceli sözcüklerle) yanıt vermiyorsa
Tek heceli kelimeleri iletişim amaçlı kullanmakta zorluk çekiyorsa, örneğin; “mama”, “anne”, “uff”, “ham”.
2 yaşta
Çocuğunuz yaklaşık 50 farklı sözcük söylemiyorsa,
Çocuğunuz iki veya daha fazla kelimeyi bir araya getirmiyorsa – örneğin, “Anne mama”, “Anne gel.” veya “Su ver.”
Çocuğunuz kelimeleri kendiliğinden üretmiyorsa – yani çocuğunuz yalnızca başkalarının kelimelerini veya cümlelerini tekrar ediyorsa.
Çocuğunuz, 'Ayakkabılarını al.', 'Su ister misin?' veya 'Baba nerede?' gibi günlük cümlelerinizi anlamıyorsa,
3 yaşta
Çocuğunuz kelimeleri daha uzun ifadeler veya cümleler halinde birleştirmiyorsa - örneğin, “Anne yardım et.” veya “Baba su istiyorum”. Çocuğunuz daha uzun talimatları anlamıyor ve yanıtlayamıyorsa, örneğin; “Ayakkabılarını al ve kutuya koy” veya “Bugün öğle yemeğinde ne yemek istersin?”. Çocuğunuz kitaplarla ilgilenmiyorsa ve çocuğunuz soru sormuyorsa bir uzmanla görüşün.
4-5 yaş ve üzeri
Bazı çocuklar anaokuluna veya okula başladıklarında hala dil ile ilgili zorluklar yaşayabilirler. Bu zorluklar otizm veya işitme kaybı gibi başka şeylerle açıklanamıyorsa, gelişimsel dil bozukluğu olabilir.
Bu yaşta, gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklar yeni kelimeler öğrenmek ve sohbet etmek için mücadele içindedirler. Kısa, basit cümleler kullanabilirler ve cümlelerde önemli kelimeleri sık sık kullanmayabilirler. Yönergenin sadece bir kısmına cevap verebilirler. Geçmiş, şimdiki veya gelecek zamanı doğru şekilde kullanmakta zorlanabilirler - örneğin, daha önce yaptıkları etkinliklerden bahsederken "atladım" yerine "atla" diyebilirler. Doğru kelimeleri kullanmakta zorlanabilir ve bunun yerine "şey" veya "mmm" gibi düşünme ifadeleri kullanabilirler. Sözcüklerin, cümlelerin veya hikayelerin anlamını anlamayabilirler.
Ne olduğunu netleştirmek için mutklaka bir uzmanla görüşün.
Destina Sezgin Küçük
Odyoloji ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı
