Tanıdık aktiviteler koşulların zorlaştığı dönemlerde hem çocuklar hem de yetişkinler için rahatlık sağlar. Yetişkinler gibi çocuklar da günlük aktivitelerin tanıdık ve tahmin edilebilir olduğunda yani belirli rutinlere sahip olduklarında kendilerini daha güvende hissederler.
Rutinler düzenli ve öngörülebilir bir ev ortamının oluşmasına katkı sağlar. Öngörülebilir bir aile yaşamı, çocukların ergenlik çağı gibi gelişim değişiklikleri veya yeni bir çocuğun doğumu, boşanma, hastalık veya ev taşıma gibi olaylar sırasında başa çıkmalarına da yardımcı olabilir.
0-3 yaş çocuklar tanıdık etkinliklerin ve rutinlerin parçası olduklarında, etkileşimde bulundukları insanlarla güvene dayalı ilişkiler geliştirirler; bu onlara aidiyet ve özgüven duygusu kazandırır. Rutinleri takip eden çocuklar, büyüdükçe bağımsızlık kazanır ve değişime daha kolay uyum sağlarlar.
Aile rutinleri ailelerin birlikte zaman geçirmek ve eğlenmek için neler yapılacağını belirler. Ayrıca, çocuğun aileniz için neyin önemli olduğunu öğrenmesine olanak sağlarken ortak değerleri ve duyguları güçlendirir, beraberlik duygusunu geliştirir.
Aile rutinlerinin bir parçası olarak ev işlerinde rolü olan çocuklar sorumluluk duygusu, zaman yönetimi gibi beceriler geliştirirler. Çocuklar rutinlerin kendilerine düşen kısımlarını daha az yardım ve denetimle gerçekleştirebildiklerinde bu onların daha bağımsız olmalarına olanak sağlar.
Rutinler, çocukların dişlerini fırçalamak, düzenli olarak ilaç almak, fiziksel aktivite yapmak veya tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamak gibi sağlıklı alışkanlıklar edinmelerine yardımcı olabilir. Bu da çocukların sağlıklarını koruyabilmeleri için önemlidir. Örneğin, ellerini daha düzenli yıkayan çocukların nezle ve diğer yaygın hastalıklara yakalanma olasılığı daha düşük olabilir. Ayrıca, rutinler stresi azaltabilir. Daha az stres, çocukların bağışıklık sistemleri için iyidir. Rutinler sayesinde çocuklar zor zamanlarda daha az endişeli veya daha az üzgün hissederler. Günlük rutinler vücut saatlerinin ayarlanmasına da yardımcı olur. Örneğin yatma vakti rutinleri, çocukların vücutlarının uyku vaktinin geldiğini bilmesine yardımcı olur.
Rutinleri oluşturmak ebeveynler için zorlayıcı olabilir ve biraz çaba gerektirir. Ancak bir kez kurduktan sonra, birçok faydası vardır:
Koşulların zorlaştığı zamanlarda, rutinler daha organize ve kontrollü hissedilmesine yardımcı olabilir, bu da stresi ve endişeyi azaltır.
Düzenli ve tutarlı rutinler, ebeveynin kendine olan güvenini artırır.
Rutinler, ailenin günlük pratiklerini daha verimli bir şekilde yapmasına ve diğer şeyler için zaman kazanmasına yardımcı olur.
İyi bir rutin, günlük yaşam pratiklerine en uygun olandır. Ayrıca 3 temel özelliği vardır.
İyi planlanmış olması
İyi bir rutinde herkes rolünü anlar, ne yapması gerektiğini bilir ve rolünü yeterli görür. Örneğin, çocuklar her akşam yemekten sonra sofranın toplanmasına yardımcı olacaklarını bilirler. Çocuklar büyüdükçe, rutinlerin planlamasında söz sahibi olmaları çocuğun birey olarak bağımsız hissetmesi ve sorumluluk sahibi olması açısından olumludur.
Düzenli olması
İyi rutinler, günlük aile yaşamının bir parçası haline gelir. Örneğin, hepiniz her sabah okula birlikte yürüyebilir ya da servisi birlikte bekleyebilirsiniz.
Öngörülebilir olması
İyi bir rutinde, her şey her seferinde aynı sırayla olur. Herkes o günden ne bekleyeceğini biliyor olur. Örneğin, okul üniformalarını her zaman hafta sonu yıkanıyorsa pazartesi sabahı hazır olacaklarını bilirsiniz.
Çocukların yaşlarıyla uyumlu olacak şekilde aşağıdakiler gibi rutinleri planlanabilir.
- Sabahları hazırlanmak
- Akşam yemeklerini ailece yemek
- Birlikte oyun oynayarak ve konuşarak vakit geçirmek
- Kitap okumak veya hikaye anlatmak
- Banyo yapmak ve yatağa gitmek
- Ev işleri yapmak - örneğin, yemek masasını kurmak, bulaşık makinesini boşaltmak, çamaşırlara yardım etmek veya evcil hayvanlara bakmak
- Ödev yapmak
- Ayrıca oyun buluşmaları veya oyun grupları, parka gitmek veya büyükanne/büyükbaba ziyaretleri haftalık rutinler olabilir. Çocuk muhtemelen her hafta bu özel etkinlikleri sabırsızlıkla bekleyecektir.
Okul çağındaki çocuklar için, okul tatillerinde rutinler konusunda daha esnek olunabilir. Örneğin, çocuğun biraz daha geç uyumasına, arkadaşlarıyla fazladan oyun oynamasına veya video oyunlarında biraz daha fazla zaman geçirmesine izin verilebilir.
Rutin oluşturmak ebeveynler için zorlayıcı olsa da günlük hayatta belirli rutinlere sahip olmak çocukların kendilerini daha güvende hissetmelerine olanak sağlar. Böylelikle sorumluluk sahibi, kendine güvenen, bağımsız bireyler olabilirler. Ayrıca rutinler sayesinde ailece daha fazla ortak vakit geçirmek mümkündür.
Elif Şimşek
Psikolog
